Als alle schulden van de nalatenschap zijn betaald, kan de erfenis worden verdeeld. Dat wil zeggen dat de erfgenamen bepalen wie welke goederen in eigendom toebedeeld krijgt. De wet definieert een verdeling in art. 3:182 BW als volgt:
Als een verdeling wordt aangemerkt iedere rechtshandeling waartoe alle deelgenoten medewerken en krachtens welke een of meer van hen een of meer goederen der gemeenschap met uitsluiting van de overige deelgenoten verkrijgen.
Erfenis verdelen familie
Erfgenamen kunnen altijd vorderen dat de nalatenschap wordt verdeeld. Niemand is verplicht om in een onverdeeldheid te blijven. U hoeft dus niet tegen uw zin in gezamenlijk met andere erfgenamen eigenaar te blijven van bijvoorbeeld de woning van de overledene. De erfgenamen – ook wel deelgenoten genoemd – moeten overeenkomen wie één of meer goederen van de nalatenschap – ook wel gemeenschap genoemd – in eigendom verkrijgt. Diegene krijgt dat eigendomsrecht dan met uitsluiting van de overige erfgenamen. Het is ook mogelijk om het eigendom bij meerdere erfgenamen te laten. Er blijft dan een onverdeeldheid bestaan. Als de erfgenamen familieleden zijn, moeten zij de erfenis dus tussen de familie verdelen. Het verdelen van een erfenis in een familie kan een lastige kwestie zijn. Soms willen meerdere familieleden een bepaald goed verkrijgen. Als het de familie niet lukt de erfenis te verdelen, kan de rechtbank een verdeling vaststellen. De rechtbank kijkt dan naar de belangen van de familieleden. Op die manier wordt de erfenis voor de familie alsnog verdeeld. Als een broer en zus de enige erfgenamen zijn, moeten deze broer en zus de erfenis dus verdelen.
Erfenis verdelen zonder testament: wettelijke verdeling erfenis
Als de erflater geen testament heeft opgesteld, dan is het versterferfrecht van toepassing. Dat betekent dat de wet bepaalt wie de erfgenamen zijn. Deze erfgenamen moeten de nalatenschap dan verdelen. Laat de erflater bijvoorbeeld een broer en zus na, dan moeten de broer en zus de erfenis verdelen. Als de overledene een echtgenoot of geregistreerd partner had en tenminste één kind, dan is de wettelijke verdeling van toepassing. De erfenis wordt dan verdeeld op grond van de wet. De langstlevende verkrijgt dan alle bezittingen van de nalatenschap en moet de schulden voldoen. De kinderen krijgen dan een vordering op de langstlevende. Deze vordering moet betaald worden na overlijden van de langstlevende.
Erfenis verdelen zonder notaris
De erfgenamen moet de verdeling van de goederen overeenkomen. Het is niet nodig en niet verplicht een notaris in te schakelen voor de verdeling van de erfenis. Soms is het wel nodig om de notaris in te schakelen voor een leveringshandeling, zoals voor de levering van een woning. De notaris kan wel worden ingeschakeld om te helpen bij de verdeling van de erfenis. Een notaris is daarbij onpartijdig. In sommige gevallen is het wel verplicht om een verdeling bij notariële akte te laten gebeuren. Dat is bijvoorbeeld het geval als een erfgenaam onder curatele is gesteld.
Erfenis verdelen executeur-afwikkelingsbewindvoerder
In het testament kan een executeur zijn benoemd die tevens tot afwikkelingsbewindvoerder is benoemd. Vaak heeft de executeur-afwikkelingsbewindvoerder de bevoegdheid de erfenis zelfstandig te verdelen. Deze afwikkelingsbewindvoerder mag dat vaak naar eigen inzicht doen.
Verdeling erfenis na overlijden langstlevende: beide ouders overleden
Als de langstlevende ouders is overleden en dus beide ouders zijn overleden, moet de erfenis van de langstlevende verdeeld worden. Vaak heeft deze langstlevende als gevolg van de wettelijke verdeling of als gevolg van bepalingen in het testament het bezit verkregen van het vermogen van de eerste overleden ouder. De kinderen hebben bij het overlijden van de eerste ouder nog niets ontvangen. In dat geval moet uit de erfenis van de langstlevende de kindsdelen van de eerst overleden ouder nog betaald worden. De langstlevende kan kindsdelen eerder uitbetalen, hoewel de belastingdienst die eerdere uitbetaling kan aanmerken als een schenking waarover schenkbelasting is verschuldigd. In het testament kunnen overigens gronden voor opeisbaarheid staan vermeld. Als de vordering van de kinderen opeisbaar zijn, dan kunnen de kinderen betaling afdwingen.
Verdeling erfenis na overlijden vader
Waar heb ik recht op als mijn vader overlijdt? Dat hangt af van het testament. Als er geen testament is opgesteld, dan bepaalt de wet waar u recht op hebt als uw vader overlijdt. Als uw vader was gehuwd of een geregistreerd partnerschap was aangegaan, dan is de wettelijke verdeling van toepassing. U kunt uw kindsdeel na overlijden van uw vader niet opeisen. U verkrijgt dan een vordering op de langstlevende. Soms kunt u wel een wilsrecht uitoefenen of aanspraak maken op een ander wettelijk recht voor kinderen. Op grond van de wet kunt u ook aanspraak maken op uw legitieme portie, hoewel de legitieme portie bij de wettelijke verdeling ook opeisbaar is bij overlijden van de langstlevende. Of u uw kindsdeel kunt opeisen na overlijden 1 ouders, hangt dus af van de inhoud van het testament of van de omstandigheden zoals een huwelijk van uw vader.
Uitbetaling erfenis na overlijden
Met het overlijden van de erflater valt de nalatenschap open. De nalatenschap moet uiteindelijk verdeeld worden. In sommige gevallen hebt u recht op uitbetaling van uw aandeel in de erfenis. Dat is het geval als de goederen van de nalatenschap aan iemand anders worden toebedeeld. In dat geval moet aan u een geldbedrag worden uitbetaald.
Verdeling en giften
Giften van de erflater kunnen een rol van betekenis spelen bij de verdeling van de erfenis. De hoofdregel is dat giften van de erflater niet betrokken hoeven te worden in de verdeling van de erfenis, tenzij de erflater bij de gift of in het testament anders heeft bepaald. Een schenking is dus in beginsel geen voorschot op de erfenis en is vrij van inbreng. Het terugvorderen van een schenking na overlijden is in beginsel niet mogelijk. Wat gegeven is, blijft gegeven. Als de schenker voor de gift toestemming echter nodig had van zijn echtgenoot en die toestemming niet heeft gekregen, dan is de gift vernietigbaar. De gift is ook vernietigbaar als de schenking tot stand is gekomen onder misbruik van omstandigheden of als de schenker leed aan een geestelijke stoornis. Tot slot komt het soms voor dat veel geld wordt weggeschonken waardoor een schuld niet meer betaald kan worden. In dat geval is sprake van een paulianeuze handeling. Ook dan kan de gift vernietigbaar zijn.
Giften spelen een belangrijke rol bij de vaststelling van de legitieme portie.